Ռուսական «Կոմերսանտ»-ի թղթակից Կիրիլ Կրիվոշեևը հոդված է հրապարակել՝ անդրադառնալով Նիկոլ Փաշինյանի՝ Սյունիքում ձախողված այցին, ՀՀ ներքաղաքական իրավիճակին ու հասարակական տրամադրություններին:
Ստորև ներկայացնում ենք պարբերականի հոդվածը:
«Նիկոլ Փաշինյանը երկուշաբթի օրն ապրեց իր քաղաքական կարիերայի ամենաամոթալի օրերից մեկը: Նա նախատեսում էր այցելել Սյունիքի մարզի մի քանի քաղաքներ, որտեղ այժմ աշխատանքներ են տարվում Ադրբեջանի հետ սահմանազատման համար, սակայն ցուցարարները փակել էին հանրապետության հարավ տանող ճանապարհը, որի պատճառով պաշտոնական ավտոշարասյունը վերադարձավ մայրաքաղաք Երևան: Գորիսի քաղաքապետ Առուշ Առուշանյանը հորդորեց խափանել վարչապետի՝ նախապես ծրագրված այցությունը մարզ: Նման քայլի համար քաղաքապետը ձերբակալվեց «օրենքի խախտմամբ հավաքներ կազմակերպելու և անցկացնելու համար»: Հնարավոր է, որ սա նրան դարձնի նոր ժողովրդական հերոս:
Իրավիճակը Սյունիքի մարզում, ուր երկուշաբթի այցելեց Նիկոլ Փաշինյանը, վերջին պատերազմից հետո ավելի է վատթարացել, քան Հայաստանի այլ մարզերում: Դեռ սեպտեմբերին Գորիս, Սիսիան, Կապան և Սյունիքի այլ քաղաքների հեռավորությունն Ադրբեջանի մոտակա դիրքերից 70 կամ նույնիսկ 100 կմ էր: Իսկ հիմա, երբ ադրբեջանական բանակը գրավեց Զանգելանի շրջանը, որը ինքնահռչակ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության մաս էր կազմում, սահմանը պետք է անցնի բնակավայրերից մի քանի մետր հեռավորության վրա: Առանձնապես մտահոգիչ է մայրուղու Գորիս-Կապան հատվածը, որը հատում է պատերազմող երկրների սահմանը:
Ստեղծված իրավիճակը կտրուկ արձագանք է առաջացնում ոչ միայն Սյունիքի բնակիչների, այլև տեղի իշխանությունների կողմից: Դեռ դեկտեմբերի 5-ին Սյունիքի մարզի համայնքների ղեկավարները և ավագանու անդամները Նիկոլ Փաշինյանին և նրա կառավարությանը կոչ էին անում հրաժարական տալ:
«Սա ոչ թե քաղաքական շահարկումների հարց է, այլ հայրենիքը փրկելու և Սյունիքի բնակչության անվտանգությունն ապահովելու հարց է», – ասված է մարզի գլխավոր քաղաքների քաղաքապետերի ստորագրած հայտարարության մեջ:
Գորիսի քաղաքապետ Առուշ Առուշանյանն ավելի ակտիվ կերպով, քան մյուսները, խոսեց վարչապետ Փաշինյանի դեմ: Կիրակի օրը նա ֆեյսբուքյան իր էջում մի քանի գրառում էր հրապարակել՝ սկզբում պարզապես նշելով, որ «դավաճան Նիկոլը» իրավունք չունի գալ Սյունիք, իսկ արդեն ուշ երեկոյան՝ բնակիչներին ուղղակիորեն կոչ էր արել փակել Երևանից քաղաք եկող ճանապարհը:
«Սա քաղաքական կողմնորոշման հարց չէ, և ոչ մի կուսակցության նախաձեռնություն չէ: Սա սյունեցիների պայքարն է հանուն արժանապատվության, անվտանգության և ֆիզիկական գոյության», – բացատրել է նա:
Երկուշաբթի առավոտյան հայտնի դարձավ, որ Գորիսի քաղաքապետը բերման է ենթարկվել, և նույնիսկ նրա ամենամոտ ենթականերն ու փաստաբանները տեղյակ չէին նրա գտնվելու վայրի մասին: Գորիսի փոխքաղաքապետ Իրինա Յոլյանը ոստիկանությանը ուղղակիորեն մեղադրեց քաղաքապետին առևանգելու համար՝ հավելելով, որ ինքը Մարդու իրավունքների պաշտպանին բողոքել է հայեցողական վերաբերմունքից:
Մի քանի ժամ անց իշխանությունները հայտնեցին, որ պարոն Առուշանյանին տեղափոխել են մայրաքաղաք ՝ Քննչական կոմիտեի շենք, և նրան մեղադրանք է առաջադրվել «օրենքի խախտմամբ հավաքներ կազմակերպելու և անցկացնելու փորձի համար»:
Քննիչները նշել են, որ սա առաջին դեպքը չէ, երբ Գորիսի քաղաքապետին մեղադրանք է առաջադրվում:
Բայց նույնիսկ այդպիսի կոշտ միջոցները չօգնեցին Փաշինյանին հասնել իր ուզածին:
«Հավաստիացնում եմ, որ ես հայացքս չեմ փախցնի, երբ խոսեմ Սյունիքի բնակիչների հետ: Ես կատարել եմ և կատարում եմ ձեր հանդեպ իմ պարտավորությունները ամբողջությամբ: Ես ուզում եմ ձեզ հավաստիացնել, որ Սյունիք այցելելու իմ որոշումը ընդհանրապես չի ընդունվել՝ մարդկանց գրգռելու, իրավիճակը սրելու կամ վերքին աղ լցնելու համար», – ասել է նա՝ խոսելով իր մեքենայից:
Բայց պաշտոնյայի ավտոշարասյունը այդպես էլ չհասավ զայրացած բնակիչների մոտ: Ոստիկանության աշխատակիցները (ներառյալ այլ շրջաններից բերվածները), չնայած բողոքողների հետ ընդհարումներին, չէին համարձակվում բիրտ ուժ կիրառել մայրուղին արգելափակելու համար, և Փաշինյանն ստիպված էր հրաժարվել շրջանի գլխավոր քաղաքներ այցելելուց:
Փաստորեն, Նիկոլ Փաշինյանը ստիպված էր բավարարվել այցելությունների ծրագրում ընդհանրապես չներառված Սառնակունք գյուղ և Սիսիան քաղաք կատարած այցերով: Երկու բնակավայրերն էլ գտնվում են տարածաշրջանի հենց հյուսիսում՝ նոր սահմանից մոտ 15 կմ հեռավորության վրա, այսինքն՝ այս սահմանազատումը ընդհանրապես որևէ ազդեցություն չի ունենում վերջիններիս վրա:
Իրավիճակը ինչ-որ կերպ փրկելու համար Նիկոլ Փաշինյանը տեսախցիկի առաջ մի բաժակ օղի խմեց պատերազմում զոհվածների հիշատակի համար, ապա թիկնապահների հոծ բազմությամբ շրջապատված, հանդիպեց աջակիցների, ովքեր գոռում էին «Նիկոլը վարչապետ է» վաղուց մոռացված կարգախոսը:
Բացի այդ՝ մի քանի «ընտրյալներ», որոնց թույլատրվեց մոտենալ Փաշինյանին, խնդրեցին իրենց «կուռքին» չհեռանալ աշխատանքից:
Ելույթ ունենալով Սիսիանի այս ակնհայտ ոչ պատահական հանրահավաքում՝ Նիկոլ Փաշինյանն ասաց, որ Ադրբեջանի հետ սահմանը հաստատված է վարչատարածքային բաժանման մասին օրենքին համապատասխան: Հաշվի առնելով, որ սույն օրենքն ընդունվել 2010 թվականին, Փաշինյանի խոսքերն անմիջապես ընկալվեցին որպես պատասխանատվության տեղափոխում նախորդ կառավարության վրա: Այնուամենայնիվ, Նիկոլ Փաշինյանը կրկնեց, որ Սյունիքի բնակիչները վախենալու ոչինչ չունեն. սահմանապահները հուսալիորեն կապահովեն տարածաշրջանի անվտանգությունը:
Երբ Փաշինյանն այցելեց տեղի եկեղեցի, իրավիճակն ակնհայտորեն դուրս էր սպասվածից ևս: Մոմ վառելով՝ նա ուզում էր սեղմել Պարգև քահանա Զեյնալյանի ձեռքը, բայց նա կտրուկ մերժեց՝ ասելով, որ Փաշինյանին սպասվում է Աստծո դատաստանը:
Տեղեկանալով տհաճ միջադեպի մասին՝ Փաշինյանի կողմնակիցները նույնիսկ փորձեցին մտնել եկեղեցի ու հաշվեհարդար տեսնել քահանայի հետ, սակայն ոստիկանությունը նրանց թույլ չտվեց նման քայլի դիմել:
Այս ամենից հետո Նիկոլ Փաշինյանը պարզապես չէր կարող ուղևորվել Սիսիանի հարավ:
«Համոզված եմ, որ նման ինքնաբուխ հանրահավաքներ տեղի կունենան նաև Գորիսում, Կապանում, Մեղրիում: Ապաարգելափակեք ճանապարհները, թույլ տվեք անցնել և տեղում պարզել, թե ինչ են մտածում քաղաքացիները», – գրել է Փաշինյանը Facebook- ում՝ պնդելով, որ ոչ ոք հանդիպում չի կազմակերպել իր կողմնակիցների հետ:
Շրջանի բնակիչները զիջումների չգնացին, իսկ կառավարության ղեկավարը ստիպված եղավ վերադառնալ մայրաքաղաք՝ շարունակելով հավաստիացնել, որ այլ քաղաքներում իրեն նույնպես սպասում են համակիրները:
«Հիմա համոզվեցի, որ ճանապարհը փակել են, որ ակնհայտ չդառնա, որ Գորիսում, Կապանում, Քաջարանում, Մեղրիում նույն մթնոլորտն է, ինչ Սիսիանում։ Առավելևս սգի օրով ուժային գործողությունների չենք գնա։ Վերադառնում ենք Երևան։ Գորիսին, Կապանին, Քաջարանին, Մեղրիին պարտք եմ մնում մեկ այցելություն։ Խաղաղություն մեր նահատակներին»,- հեռանալիս գրել է նա:
Անգամ երբ Փաշինյանի ավտոշարասյունը լքեց բնակավայրը, ցուցարարները չհեռացան Երևան-Գորիս մայրուղուց: Նրանք պարզապես այժմ մեկ այլ պահանջ ունեին, այն է՝ ազատ արձակել քաղաքապետ Առուշ Առուշանյանին:
Նիկոլ Փաշինյանի շուրջ տեղի ունեցած վերջին իրադարձությունների առնչությամբ հայ քաղաքագետ Կարեն Քոչարյանը միայն մեկ եզրակացության է հանգում՝ երկրի պետական համակարգը փաստացիորեն կաթվածահար է:
«Սյունիքն ապացուցեց, որ Հայաստանում 40 օր շարունակ անիշխանություն է տիրում: Չի մնացել մի կառույց, որը լիովին ենթակա լինի Փաշինյանին: Առաջին հայացքից հնարավոր է, որ ոստիկանությունը նման կառույց է: Բայց մենք տեսանք, թե ինչպես նա կարող է գործել անհրաժեշտության դեպքում: Եվ հիմա այն պարզապես աշխատանքային համակարգի տպավորություն է թողնում», – ասել է փորձագետը «Կոմերսանտ» -ին տված հարցազրույցում:
Պարբերականը հատկանշական է համարում, որ 2018-ի հայկական «թավշյա հեղափոխությունը» սկսվեց այն փաստով, որ Նիկոլ Փաշինյանը և նրա համախոհները ոտքով ճանապարհ ընկան Գյումրիից Երևան՝ մեջքին ընդամենը մեկ ուսապարկով, այնինչ երկուշաբթի օրը նա նույնիսկ վարչապետի ավտոշարասյունով չկարողացավ տեղաշարժվել երկրում»:
Tert.am
